Con Suối Bong ở bản Nà An, xã Xuân Nha, huyện Vân Hồ, tỉnh Sơn La đang đã bị biến sắc từ khi Trang trại chăn nuôi Minh Thúy Xuân Nha đi vào hoạt động.
“Cạo đồi” làm trang trại lợn
Từ tiếng kêu cứu của người dân bản Nà An (xã Xuân Nha, huyện Vân Hồ), trong những ngày nắng nóng gay gắt giữa tháng 7/2022, chúng tôi có dịp mục sở thị Trang trại chăn nuôi Minh Thúy Xuân Nha để ghi nhận sự thật.
Dù chỉ mới đặt chân cách xa trang trại nuôi lợn này khoảng gần 1km, mùi hôi thối đặc quánh của phân lợn đã xộc thẳng vào mũi như muốn nôn ói ngay tức khắc. Ghé vào hỏi thăm một nhà dân ở trên con đường dẫn đến Trang trại chăn nuôi Minh Thúy Xuân Nha có cái mùi thối đặc trưng của phân lợn – bà Là Thị H. nhanh nhảu huơ tay ngao ngán: “Ối giời ơi, các anh giúp bà con chúng tôi với, chứ cái kiểu làm ăn, chăn nuôi thế này thì hại dân quá! Thối lắm không thể nào ngủ được à!”.
Người phụ nữ người dân tộc Mường trên chưa kịp dứt lời, ông B. – một người dân bản địa nói chen vào: “Hơn một tháng nay, dân chúng tôi ăn không ngon, ngủ không yên rồi. Hàng ngày, mùi phân lợn cứ đánh thẳng vào nhà, dù có đóng hết cửa nhà cũng không thoát được thối. Nhiều hôm cả nhà chúng tôi ngủ phải đeo khẩu trang những cũng chẳng ăn thua. Cứ như thế này dân chúng tôi sinh sống làm sao được…”.
Quả đồi cao nhất nhì bản Nà An, xã Xuân Nha nhường chỗ Trang trại chăn nuôi Minh Thúy Xuân Nha.
Theo người dân địa phương, Trang trại chăn nuôi Minh Thúy Xuân Nha được xây dựng trên đồi À Nòi – quả đồi cao nhất nhì của bản Nà An (xã Xuân Nha). Để làm trang trại nuôi lợn này, Công ty Cổ phần Chăn nuôi Minh Thúy Chiềng Chung (Công ty Minh Thúy) phải “cạo trọc” quả đồi vốn được phủ một màu xanh thanh bình, trong trẻo.
Nhưng kể từ khi đi vào hoạt động, trang trại nuôi lợn này đã phá tan sự tĩnh lặng, bầu không khí trong lành của bà con dân bản sinh sống nơi đây. Hơn 100 hộ dân bản Nà An (người dân quen gọi bản An) đang phải hàng ngày chống chọi với nguồn nước bị ô nhiễm, bủa vây của không khí từ chính mùi phân lợn phát tán khắp cả vùng.
“Trước kia, người dân bản An vẫn dùng nước ở Suối Bong để giặt quần áo, rửa chân tay dưới dòng nước trong mát mỗi khi đi làm nương, nơi trẻ con vui chơi tắm mát, điểm nghỉ chân lúc vào rừng thì nay chẳng ai dám nữa. Nói không láo, đây còn là con suối có rất nhiều tôm, cá… để bà con chúng tôi đánh bắt về cải thiện bữa ăn cho gia đình. Vậy mà, từ khi lập trang trại nuôi lợn của Công ty Minh Thúy, giờ chả biết tôm cá chạy đi đâu hết cả rồi…”, bà M. – người dân bản Nà An lắc đầu chia sẻ.
Nhiều bể chứa chất thải của khu nuôi lợn không có nắp đậy bốc mùi khó chịu.
Để minh chứng cho những gì mình nói là sự thật, bà H. đã “cắt cử” cho chúng tôi một thanh niên tên là Th. – người dân bản Nà An dẫn đường bằng xe máy vào bên trong Trang trại chăn nuôi Minh Thúy.
Trên 2 chiếc xe máy cà tàng do Th. dẫn đường, nhóm chúng tôi phải rất khó khăn mới vượt qua được thử thách trên con đường mòn xuyên rừng chừng khoảng hơn 1km để tới điểm đến. Dừng chân ở một trong các đường ống xả thải phân lợn của Trang trại chăn nuôi Minh Thúy Xuân Nha, bất giác như được tập luyện từ trước, cả nhóm chúng tôi đều đưa tay bóp nghẹt hai lỗ mũi và đồng thanh thốt lên: “Thối thật các ông ạ!”.
Theo quan sát từ phía ngoài vào, Trang trại chăn nuôi Minh Thúy Xuân Nha hạ tầng các khu chăn nuôi trên nền đất vẫn còn tươi mới. Nhiều bể chứa chất thải của trang trại này vẫn lộ thiên, không có nắp đậy. Con đường chính dẫn vào trang trại vẫn chưa được đồng bộ, còn dang dở…
Theo lãnh đạo xã Xuân Nha, tình trạng ô nhiễm môi trường không chỉ xảy ra ở bản Nà An mà người dân bản Mường An cũng đang phải sống chung với mùi hôi thối nồng nặc của trang trại nuôi lợn Minh Thúy.
Phát hiện nhiều tồn tại, vi phạm
Để có thông tin khách quan về hoạt động tại Trang trại chăn nuôi Minh Thúy Xuân Nha, chúng tôi đã có buổi làm việc với UBND huyện Vân Hồ (Sơn La).
Theo thông tin từ UBND huyện Vân Hồ, sau khi tiếp nhận phản ánh của người dân xã Xuân Nha về việc Trang trại chăn nuôi Minh Thúy Xuân Nha gây ô nhiễm môi trường, ngày 2/6/2022, UBND huyện Vân Hồ đã thành lập Tổ kiểm tra công tác bảo vệ môi trường tại Trang trại chăn nuôi Minh Thúy Xuân Nha của Công ty Cổ phần Chăn nuôi Minh Thúy Chiềng Chung do ông Nguyễn Quang Huấn – Phó Chủ tịch UBND huyện Vân Hồ làm Tổ trưởng.
Ngày 10/6/2022, ông Nguyễn Quang Huấn – Phó Chủ tịch UBND huyện Vân Hồ đã có Thông báo kết luận kiểm tra công tác bảo vệ môi trường tại Trang trại chăn nuôi Minh Thúy Xuân Nha.
Con đường mòn xuyên rừng dẫn vào khu vực đặt ống xả thải tại Trang trại chăn nuôi Minh Thúy Xuân Nha.
Theo chứng nhận đăng ký kinh doanh do Sở Kế hoạch và Đầu tư tỉnh Sơn La, Trang trại chăn nuôi Minh Thúy Xuân Nha có quy mô, công suất chăn nuôi lợn là 65.000 con/năm. Trong đó, lợn nái sinh sản 5.000 con/năm, lợn thương phẩm 60.000 con/năm. Tổng diện tích sử dụng 200,053 ha. Trong đó, diện tích chuồng trại chăn nuôi, hạ tầng kỹ thuật là 30 ha gồm 3 khu (khu A: 8,2 ha chăn nuôi 23.750 con lợn thương phẩm; Khu B: 12,4 ha chăn nuôi 36.250 con lợn thương phẩm; Khu C: 9,4 ha chăn nuôi 5.000 con lợn nái sinh sản).
Theo UBND huyện Vân Hồ, tại thời điểm kiểm tra, dự án này đã đưa vào giai đoạn vận hành với số lượng khoảng 130 công nhân. Hiện tại đã nuôi 4.500 con lợn nái ở khu C và 45.000 con lợn thương phẩm ở khu B và C. Công trình xử lý nước thải cả 3 khu đã được đưa vào hoạt động, tuy nhiên chưa xả nước thải ra môi trường.
Hệ thống quạt hút mùi từ chuồng xả thẳng ra môi trường chưa có biện pháp giảm thiểu gây mùi ra diện rộng.
Bể thu gom của máy ép phân không được đậy nắp, gây mùi Hệ thống kênh, mương thu gom nước thải của khu nuôi lợn không có nắp đậy bốc mùi khó chịu.khó chịu. Việc đóng bao phân từ máy ép phân vẫn chưa có các biện pháp giảm thiểu mùi.
Tại khu A, B xây dựng hệ thống xử lý nước thải đã được hoàn thiện, tuy nhiên cảm quan nhận thấy nước tại 5 bể xử lý khu A và 5 xử lý khu B có mùi khó chịu phát tán ra phạm vi rộng, màu nước đen… Tất cả các tồn tại, vi phạm này được UBND huyện Vân Hồ yêu cầu báo cáo bằng văn bản và có biện pháp khắc phục trước ngày 30/6/2022, nhưng Công ty Minh Thúy vẫn không xử lý dứt điểm.
Nguồn nước đen từ Trang trại chăn nuôi Minh Thúy Xuân Nha chảy ra Suối Bong.
Tại thời điểm kiểm tra ngày 6/7/2022, Tổ kiểm tra công tác bảo vệ môi trường tại Trang trại chăn nuôi Minh Thúy Xuân Nha vẫn chỉ ra hàng loạt tồn tại là tác nhân gây ô nhiễm, ảnh hưởng đến cuộc sống của người dân hai bản là Nà An và Mường An (xã Xuân Nha).
Cụ thể, Công ty Minh Thúy chưa xây dựng phương án ứng phó phòng chống bão lũ đối với các bể chứa, bể xử lý. Chưa có xây dựng hàng rào quanh khu vực đất được giao của Công ty, vẫn còn hiện tượng vật nuôi bên ngoài vào khu vực đất của công ty.
Tại khu A, B còn 4 bể chưa được xử lý triệt để. Tại khu A, phủ bạt ở đầu quạt gió còn mang tính tạm thời, chưa được cố định chắc chắn. Kỹ thuật trồng cây chưa đạt yêu cầu. Nhiều vị trí đã xảy ra hiện tượng sạt lở dễ có nguy cơ ảnh hưởng đến các bể xử lý và hồ sinh học. Một số công trình còn mang tính tạm thời. Chưa có báo cáo tiến độ khắc phục bằng văn bản gửi UBND huyện Vân Hồ. Các tồn tại của Công ty Minh Thúy được yêu cầu báo cáo về UBND huyện Vân Hồ trước ngày 30/7/2022.
“Nếu Công ty Minh Thúy sau thời gian ấn định này không khắc phục được và không đảm bảo về môi trường, chúng tôi sẽ đề xuất lên cấp tỉnh tạm dừng hoạt động tại Trang trại chăn nuôi Minh Thúy Xuân Nha để đánh giá lại toàn bộ dự án. Nếu vi phạm sẽ cho đóng cửa. Dứt khoát là như vậy, dứt khoát không đánh đổi môi trường lấy phát triển kinh tế cho địa phương được…”, ông Vũ Thanh Hải, Phó Chủ tịch UBND huyện Vân Hồ khẳng định.
