Đường sắt ga Lào Cai hiện nay có khổ cũ, đường hẹp, không thể kết nối với đường sắt khổ rộng phía Hà Khẩu, Trung Quốc, làm tăng chi phí xếp dỡ hàng hóa xuất nhập khẩu.
Văn bản của Bộ Giao thông vận tải nêu rõ, trong thời gian qua, Bộ đã chỉ đạo các cơ quan liên quan phối hợp với các bộ, ngành và UBND tỉnh Lào Cai chủ động xúc tiến nghiên cứu về phương án kết nối đường sắt giữa ga Lào Cai (Việt Nam) và ga Hà Khẩu Bắc (tỉnh Vân Nam, Trung Quốc), đã làm việc với cơ quan chức năng phía bạn để trao đổi, thống nhất phương án kết nối.
Tuy nhiên, đến nay, Bộ Giao thông vận tải vẫn chưa nhận được phản hồi chính thức của phía Trung Quốc đối với đề xuất của Việt Nam.
Bộ Giao thông vận tải cho biết sẽ tiếp tục làm việc với các cơ quan chức năng của phía Trung Quốc để sớm có phản hồi chính thức về phương án kết nối.
Trên cơ sở đã thống nhất phương án kết nối đường sắt giữa ga Lào Cai với ga Hà Khẩu Bắc, các cơ quan chức năng hai nước sẽ đàm phán để thống nhất điểm nối ray đường sắt giữa hai ga này.
Sau khi Nghị định thư giữa Chính phủ Việt Nam và Chính phủ Trung Quốc về điểm nối ray đường sắt được ký, Bộ Giao thông vận tải sẽ phối hợp với các bộ, ngành liên quan lập hồ sơ và trình các cấp có thẩm quyền phê duyệt chủ trương đầu tư các dự án kết nối đường sắt giữa ga Lào Cai với ga Hà Khẩu Bắc như cử tri tỉnh Lào Cai kiến nghị.
Văn phòng UBND tỉnh Lào Cai cho biết, năm 2021 Ban Quản lý dự án đường sắt đã trình Bộ Giao thông vận tải xem xét, thẩm định báo cáo đề xuất chủ trương đầu tư dự án đấu nối ray giữa ga Lào Cai với ga Hà Khẩu Bắc, tổng mức đầu tư dự án dự kiến hơn 2.206 tỷ đồng.
Cơ quan chức năng dự kiến làm đường sắt khổ lồng với điểm đầu tại ga Lào Cai (Km294+775) trên tuyến đường sắt khổ 1000mm hiện có của đường sắt Việt Nam, điểm cuối là điểm chính giữa của cầu Hồ Kiều (mới). Trong đó, có 2.850m tuyến đường lồng sẽ được xây dựng.
Cơ quan quản lý đường sắt Trung Quốc cũng sẽ đầu tư kinh phí xây dựng đường sắt khổ lồng từ ga Hà Khẩu Bắc đến cầu Hồ Kiều (mới) để nối ray với đường sắt Việt Nam.
Dự án được nghiên cứu xuất phát từ nhu cầu vận chuyển hàng hóa liên vận trên tuyến đường sắt qua cửa khẩu này tương đối lớn. Tuy nhiên, hoạt động vận tải trên tuyến đường này còn khó khăn do "vênh" khổ đường. Cụ thể, hiện nay đường sắt Trung Quốc đã chuyển đổi sang khổ đường 1.435mm từ năm 2014 với điểm cuối của mạng đường khổ này là ga mới Hà Khẩu Bắc, chỉ còn vài tuyến ngắn khu vực biên giới có đấu nối khổ 1.000mm.
Do đó, tàu Việt Nam từ ga Lào Cai sang thị trấn Hà Khẩu, tỉnh Vân Nam (Trung Quốc) chỉ đến được các ga Hà Khẩu, Sơn Yêu và Hà Khẩu Bắc.
Tại ga Hà Khẩu Bắc, hàng hóa sẽ phải chuyển tải, sang toa mới đi tiếp được vào mạng đường sắt Trung Quốc. Còn ngược lại, tàu Trung Quốc cũng không thể sang được Việt Nam để xếp hàng và quay trở lại đi trên mạng đường sắt Trung Quốc.
Khó khăn về kỹ thuật này đã dẫn đến phát sinh chi phí sang toa, chuyển tải hàng hóa từ tàu Việt Nam sang tàu Trung Quốc.
Dự án được đầu tư, hoàn thành có thể đáp ứng được nhu cầu vận chuyển hàng hóa từ cửa khẩu Lào Cai về Hải Phòng tăng lên trên 3 triệu tấn/năm.
