Mùa nước đổ, hay còn gọi là mùa đổ ải là việc làm sau khi ruộng đã cày vỡ ra, những khối đất khô khén phơi nắng thì người ta dẫn nước vào ruộng cho đất bở tơi để tiến hành gieo cấy.
Khi ghé thăm Y Tý, huyện Bát Xát, Lào Cai vào thời điểm tháng 5, tháng 6 hàng năm, du khách sẽ được chiêm ngưỡng một Y Tý nước đổ lóng lánh với những dải ô màu, cùng mây trắng vờn ngang đỉnh núi, tạo nên khung cảnh đẹp ấn tượng.
Y Tý cách trung tâm thành phố Lào Cai hơn 70km và nép mình bên dãy Nhìu Cồ San. Đây là nơi sinh sống của bà con các dân tộc Mông, Hà Nhì, Dao, Giáy…
Để đến Y Tý, du khách men theo cung đường đèo núi Bát Xát – Trình Tường – Lũng Pô – A Mú Sung – A Lù – Ngải Thầu.
Tuy đoạn đường này hiểm trở nhưng cảnh vật hai bên đường vô cùng thơ mộng và hùng vĩ bởi núi non đại ngàn, tầng mây lớp lớp.
Tây Bắc thường đổ ải vào tầm tháng 4 – 5, đổ ải xong người dân thả nước vào ngâm đất, nước từ khe núi chảy xuống, qua những ống nứa và tràn đầy mặt ruộng.
Những thửa ruộng bậc thang có độ dốc cao, địa hình quanh co đã tạo nên bức họa đa màu sắc với màu vàng phù sa, sắc xanh của mạ vừa gieo, chỗ lại ánh tím.
Người dân vùng cao thường gieo trồng một vụ duy nhất trong năm và khi cơn mưa đầu tiên của mùa hạ trút xuống cũng là lúc họ dẫn nước vào ruộng.
Vì tận dụng nước trời nên công việc dẫn nước này phải đòi hỏi sự khéo léo và cần mẫn từ bàn tay tài hoa của người nông dân. Khi nước đã được đưa vào đủ, người dân Y Tý bắt đầu gieo hạt, cho đến lúc thửa ruộng xanh ngắt thì họ sẽ tháo nước đi để lúa nảy mầm.
Khi những mầm non vươn lên khỏi mặt nước, để cây mạ lớn hơn, người dân sẽ tiếp tục dẫn nước trở về. Đây cũng chính là thời điểm ra đời rất nhiều tác phẩm ảnh nghệ thuật đầy cảm hứng từ các nhiếp ảnh gia.
Khám phá Y Tý mùa nước đổ, có lẽ không ai có thể quên được vẻ đẹp kỳ thú của một vùng đất thanh bình ẩn hiện trong làn sương khói mỗi chiều, những thửa ruộng bậc thang nơi triền núi khoác nên mình ‘tấm áo’ đầy màu sắc.
Thời gian đẹp nhất trong ngày để ngắm nhìn Y Tý mùa đổ ải là lúc bình minh và lúc mặt trời lặn. Du khách sẽ được chiêm ngưỡng những thửa ruộng bậc thang lấp lánh, loang loáng nước kỳ ảo với khoảng xanh của rừng cây và màu nâu của núi đồi.
Trong hành trình khám phá Y Tý, du khách sẽ thấy những ngôi nhà của người dân nằm thấp thoáng trên thửa ruộng bậc thang như điểm nhấn cho cảnh sắc nơi đây.
Hơn nữa, mỗi dân tộc sinh sống tại khu vực này đều có nét văn hóa riêng, tạo nên bức tranh đa sắc cho vùng cao Bát Xát.
