'Hố tử thần' ở Bắc Kạn: Chuyên gia chỉ ra nguyên nhân lan rộng

Từ cuối tháng 3 đến giữa tháng 4, tại thôn Hiệp Lực (xã Kim Lư, H.Na Rì, tỉnh Bắc Kạn) liên tiếp xuất hiện 5 hố sụt lún phức tạp tại QL3B và các khu ruộng, bãi đất trồng ngô của 4 hộ dân.

Lãnh đạo UBND H.Na Rì cho biết, 5 điểm sụt lún không gây thiệt hại về người và tài sản, nhưng đã làm hỏng mặt đường, nứt tường rào, ảnh hưởng diện tích đất sản xuất và "đe dọa" cuộc sống người dân.

Để có đánh giá về hiện tượng này, chính quyền địa phương đã phối hợp với Viện Khoa học địa chất và khoáng sản (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) kiểm tra thực địa hiện tượng sụt lún đất tại xã Kim Lư.

Gia cố tạm thời các "hố tử thần", tránh lan rộng

Theo đánh giá ban đầu của các chuyên gia, khu vực xảy ra sụt lún phân bố các đá trầm tích lục nguyên xen đá vôi. 

Tất cả vị trí sụt lún đều có một lớp phía trên bao gồm các sản phẩm phong hóa từ đá gốc có thành phần là cát, cát pha, sét pha, trạng thái bở rời, gắn kết yếu, có bề dày khoảng 3 m - 5 m.

Dưới các hố sụt là các thành tạo đá vôi màu xám, xám trắng, trạng thái bị phong hóa, nứt nẻ mạnh, phát triển nhiều hang hốc karst chứa nước.

Viện Khoa học địa chất và khoáng sản cho biết, hiện tượng sụt lún tại các khu vực có điều kiện đặc trưng bởi đá vôi hoặc dolomit (đá có gốc carbonat) là vấn đề thường gặp.

Theo cơ chế, nước mưa chứa CO₂ sẽ thành axit yếu (H₂CO₃) từ từ hòa tan đá vôi (CaCO₃), ban đầu từ những khe nứt nhỏ sẽ phát triển thành các hang hốc ngầm (hang karst).

Theo thời gian, các hang hốc này hình thành khoảng không lớn dưới lòng đất. Khi khai thác nước dưới đất quá nhiều, áp lực nước giữ kết cấu hang rỗng bị giảm gây mất cân bằng cơ học, làm trần hang sụp đổ dẫn đến sụt lún và xuất hiện các hố sụt trên mặt đất như đã ghi nhận.

Ngoài ra, tại những vị trí như đường giao thông có tải trọng động lớn và thường xuyên (phương tiện giao thông tải trọng lớn) hoặc các vị trí xây dựng có tải trọng công trình lớn thì nguy cơ xảy ra hiện tượng sụt lún càng cao.

Trước những diễn biến đã xảy ra, Viện Khoa học địa chất và khoáng sản kiến nghị chính quyền địa phương khoanh vùng nguy hiểm và cắm biển cảnh báo, như: dựng hàng rào, biển báo quanh các hố sụt và những khu nguy cơ cao, có dấu hiệu sụt lún; tạm di dời người dân, công trình gần đó nếu có dấu hiệu bất thường (như lún bề mặt đất, nứt bề mặt đất; nứt các công trình nhà ở, công trình xây dựng…).

Để lấp các hố sụt, gia cố tạm thời, cơ quan này đề xuất dùng các vật liệu cứng như đất đá, xi măng, bê tông… để lấp đầy khoang rỗng trong hố sụt; gia cố bề mặt bằng bê tông cốt thép, cọc nhồi hoặc rào chắn cứng để tránh lan rộng.

Chính quyền địa phương cần khuyến cáo người dân tạm dừng hoặc giảm đến mức tối đa các hoạt động khai thác nước dưới đất, nhất là những vị trí gần các khu dân cư; thường xuyên theo dõi, quan trắc diễn biến mực nước dưới đất.

Để kịp thời ứng phó, đảm bảo an toàn, ổn định đời sống dân cư và phục vụ công tác quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội địa phương, Viện Khoa học địa chất và khoáng sản đề nghị Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Bắc Kạn, UBND H.Na Rì sớm hoàn thiện các thủ tục pháp lý cần thiết để cơ quan này điều tra, khảo sát và nghiên cứu chi tiết về địa chất khu vực sụt lún.