Cựu Giám đốc Sở TN-MT Yên Bái làm ngơ sai phạm của 'ông trùm' đất hiếm

Trong vụ án liên quan đến những sai phạm xảy ra tại mỏ đất hiếm Yên Phú (H.Văn Yên, tỉnh Yên Bái), Viện KSND tối cao truy tố 7 bị cáo là các cựu lãnh đạo, cán bộ, cùng về tội vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản nhà nước gây thất thoát, lãng phí.

Trong số trên có ông Hồ Đức Hợp, cựu Giám đốc Sở TN-MT tỉnh Yên Bái; Lê Công Tiến, cựu Phó giám đốc Sở TN-MT tỉnh Yên Bái; và Bùi Đoàn Như, cựu Phó chi cục trưởng Chi cục bảo vệ môi trường, Sở TN-MT tỉnh Yên Bái.

Làm ngơ trước sai phạm của doanh nghiệp

Cáo trạng cho thấy, năm 2011, Công ty CP Tập đoàn Thái Dương (gọi tắt là Công ty Thái Dương) nộp hồ sơ xin cấp phép khai thác đất hiếm tại mỏ Yên Phú. Dù thiếu nhiều điều kiện, nhưng nhóm lãnh đạo và cán bộ tại Tổng cục Địa chất và Khoáng sản khi thẩm định hồ sơ vẫn duyệt cho qua. Từ cơ sở này, lãnh đạo Bộ TN-MT ký cấp giấy phép khai thác khoáng sản cho Công ty Thái Dương.

Nhưng dù được cấp giấy phép, Công ty Thái Dương lại không đủ năng lực tài chính để xây dựng nhà máy chế biến sâu đất hiếm như đã được phê duyệt. Chủ tịch kiêm tổng giám đốc công ty này là bị can Đoàn Văn Huấn chỉ đạo tổ chức khai thác, tiêu thụ trái phép hàng ngàn tấn quặng đất hiếm và quặng sắt, gây thất thoát hơn 736 tỉ đồng.

Đáng nói, để hành vi sai phạm của bị can Huấn cùng đồng phạm diễn ra, ngoài trách nhiệm của nhóm cán bộ thuộc Bộ TN-MT trong việc thẩm định và cấp phép khai thác khoáng sản, thì còn có sự tiếp tay của nhóm cán bộ thuộc Sở TN-MT tỉnh Yên Bái.

Theo Viện KSND tối cao, các bị can Hồ Đức Hợp, Lê Công Tiến, Bùi Đoàn Như là những người có trách nhiệm chính tại Sở TN-MT tỉnh Yên Bái trong quản lý hoạt động khai thác đất hiếm tại mỏ Yên Phú.

Công ty Thái Dương có hàng loạt sai phạm khi vận hành hoạt động tại mỏ khoáng sản này. Điển hình như: khai thác khi chưa đủ điều kiện (không nộp thiết kế mỏ được phê duyệt cho Sở TN-MT tỉnh Yên Bái), thực hiện không đúng quy định về đăng ký và thông báo ngày bắt đầu xây dựng mỏ cũng như ngày bắt đầu khai thác, tiêu thụ khoáng sản trái quy định, chưa lắp đặt trạm cân…

Ông Hợp cùng thuộc cấp tại Sở TN-MT tỉnh Yên Bái biết Công ty Thái Dương bắt đầu khai thác, tiêu thụ đất hiếm từ năm 2020, những sai phạm của doanh nghiệp này cũng được thể hiện qua các báo cáo, kết quả kiểm tra của sở. Thế nhưng, các bị can không kiến nghị xử lý để kịp thời ngăn chặn việc thất thoát tài nguyên khoáng sản cho nhà nước.

Thậm chí, khi Công ty Thái Dương làm thủ tục gia hạn giấy phép, ông Như tham mưu, ông Tiến duyệt nội dung để ông Hợp ký văn bản gửi UBND tỉnh Yên Bái nhận xét rằng doanh nghiệp đã chấp hành các quy định pháp luật trong hoạt động khai thác. Trên thực tế, các bị can không hề kiểm tra, rà soát để phản ánh đúng những sai phạm của doanh nghiệp.

Hành vi của các bị can chính là tiền đề cho UBND tỉnh Yên Bái có văn bản gửi Bộ TN-MT để gia hạn cấp phép cho Công ty Thái Dương. Hoạt động khai thác, tiêu thụ khoáng sản trái phép của bị can Huấn và đồng phạm nhờ đó tiếp tục kéo dài.

Khai thác "chui", tiêu thụ "chui", xả thải "chui"

Trong vụ án này, Chủ tịch kiêm Tổng giám đốc Công ty Thái Dương Đoàn Văn Huấn là bị can duy nhất bị truy tố tới 3 tội danh, gồm: vi phạm quy định về khai thác tài nguyên; vi phạm quy định về kế toán gây hậu quả nghiêm trọng; gây ô nhiễm môi trường.

Với những sai phạm như đã nêu, từ năm 2019 - 2023, dưới sự chỉ đạo của ông Huấn, các bị can thuộc Công ty Thái Dương tổ chức khai thác trái phép quặng đất hiếm và quặng sắt tại mỏ Yên Phú với tổng trị giá gần 865 tỉ đồng. Trong đó, số quặng đã bán trị giá hơn 736 tỉ đồng, số quặng chưa tiêu thụ trị giá hơn 128 tỉ đồng.

Ông Huấn cùng 2 bị can khác bị truy tố tội vi phạm quy định về khai thác tài nguyên.

Đáng chú ý, quá trình tiêu thụ, bị can Huấn thỏa thuận với các đầu mối thu mua quặng về việc chỉ xuất hóa đơn đối với một phần số lượng quặng, giá ghi trên hóa đơn thấp hơn giá thực tế. Số quặng còn lại không có hợp đồng, không xuất hóa đơn, tiền thu được để ngoài sổ sách kế toán.

Với hành vi này, ông Huấn cùng 8 bị can khác bị truy tố tội vi phạm quy định về kế toán gây hậu quả nghiêm trọng.

Vẫn theo cáo trạng, quá trình khai thác, chế biến, bị can Huấn còn chỉ đạo bơm, xả 348.770 tấn bùn thải quặng đuôi từ hệ thống xưởng nghiền, tuyển quặng đất hiếm ra khu vực hồ chứa chưa đảm bảo tiêu chuẩn kỹ thuật. Đồng thời, chỉ đạo đổ thải 2.425 tấn thạch cao ra các khu vực không được phép, không đúng quy trình xử lý chất thải.

Vì thế, ông Huấn cùng 2 bị can khác bị truy tố tội gây ô nhiễm môi trường.